Héo xanh vi khuẩn Cà chua gây ra bởi vi khuẩn Pseudomonas solanacearum, đây là bệnh hại có mức tàn phá lớn đối với cà chua, khi nó gây héo dẫn đến chết cây. Mầm bệnh có thể lây nhiễm vào cây thông qua vết cắt, vết thương, lây nhiễm bởi côn trùng hoặc thậm chí là do canh tác.
Loài vi khuẩn này sống trong đất và sẽ tấn công vào rễ cây rất nhanh rồi lên thân cây, ngăn cản cây vận chuyển nước và chất dinh dưỡng tới lá và gây ra chết cây.
• Điều kiện để mầm bệnh phát triển
Pseudomonas solanacearum có thể tồn tại vượt qua mùa đông trong tàn dư cây trồng, cây bệnh hoặc cây hoang dại. Vi khuẩn gây bệnh có thể tồn tại lâu dài trong môi trường nước (tối đa 40 năm trong nước sạch ở nhiệt độ 20 – 25 độ C) và quần thể vi khuẩn sẽ bị giảm xuống trong các điều kiện cực đoan (ví dụ như nhiệt độ, pH và muối).
Một lượng lớn vi khuẩn gây bệnh héo xanh có thể được thu tại rễ của những cây bị bệnh hoặc những cây khỏe.
Bên cạnh đó, dịch vi khuẩn (thường được dùng như một dấu hiệu để nhận biết bệnh) trên bề mặt cây, có thể xâm nhiễm vào đất, nước, nông cụ.
Vi khuẩn thường xâm nhập vào cây thông qua vết thương, có thể là vết thương tự nhiên, vết thương nhân tạo.
Sau khi xâm nhập vào cây, vi khuẩn sẽ nhân nhanh và di chuyển có hệ thống bên trong cây trước khi triệu chứng héo xuất hiện.
Triệu chứng héo xuất hiện khi mật độ vi khuẩn cao bên trong mạch gỗ và là một phần nguyên nhân làm ngăn cản nước được vận chuyển từ rễ lên lá.
• Triệu chứng bệnh:
– Triệu chứng, phân loại và chuẩn đoán:
Cây trưởng thành, cây mang quả thường bị bệnh vào giữa mùa hè. Triệu chứng đầu tiên là héo lá non, thường xảy ra vào thời điểm nóng nhất trong ngày. Điều này có thể khó nhận ra một cách dễ dàng vì lá vẫn xanh nhưng kết quả là cây héo và chết.
Triệu chứng bệnh thường xuất hiện nhanh và rõ rang khi thời tiết nóng (nhiệt độ trên 30 độ C), độ ẩm cao và nước mưa tồn đọng nhiều trên mặt đất. Điều này thường xảy ra đối với đất cát có độ pH cao.
Trong điều kiện kém thuận lợi, cây bệnh sẽ bị héo và tàn rũ chậm hơn, bên cạnh đó, rễ lông hút được hình thành nhiều hơn ở bộ phận than dưới. Trong cả 2 trường hợp, hệ thống mạch dẫn của cây sẽ biến đổi sang màu nâu. Rễ cây sẽ bị phân hủy ở nhiều mức độ khác nhau.
Thông thường, cây bị bệnh héo xanh vẫn còn màu xanh, điều này là triệu chứng phân biệt với héo Fusarium (thường gây ra triệu chứng héo vàng lá).
Sau khi héo, có thể nhận thấy các mạch dẫn màu nâu, đôi khi ruột cây bị úng nước. Khi cắt ngang thân cây, dịch màu trắng sẽ rỉ ra.
– Kiểm tra dịch vi khuẩn của bệnh
Cắt ngang thân cây ở điểm lây nhiễm hoặc gần gốc, cắt dọc thân cây và tìm các điểm bị đổi màu bên trong thân cây. Đồng thời, cắm phần cắt dọc của thân cây vào cốc nước lọc (nên dùng cốc thủy tinh để dễ quan sát), cây bị bệnh sẽ rỉ mủ trắng.
• Điều kiện để mầm bệnh phát triển
Pseudomonas solanacearum có thể tồn tại vượt qua mùa đông trong tàn dư cây trồng, cây bệnh hoặc cây hoang dại. Vi khuẩn gây bệnh có thể tồn tại lâu dài trong môi trường nước (tối đa 40 năm trong nước sạch ở nhiệt độ 20 – 25 độ C) và quần thể vi khuẩn sẽ bị giảm xuống trong các điều kiện cực đoan (ví dụ như nhiệt độ, pH và muối).
Một lượng lớn vi khuẩn gây bệnh héo xanh có thể được thu tại rễ của những cây bị bệnh hoặc những cây khỏe.
Bên cạnh đó, dịch vi khuẩn (thường được dùng như một dấu hiệu để nhận biết bệnh) trên bề mặt cây, có thể xâm nhiễm vào đất, nước, nông cụ.
Vi khuẩn thường xâm nhập vào cây thông qua vết thương, có thể là vết thương tự nhiên, vết thương nhân tạo.
Sau khi xâm nhập vào cây, vi khuẩn sẽ nhân nhanh và di chuyển có hệ thống bên trong cây trước khi triệu chứng héo xuất hiện.
Triệu chứng héo xuất hiện khi mật độ vi khuẩn cao bên trong mạch gỗ và là một phần nguyên nhân làm ngăn cản nước được vận chuyển từ rễ lên lá.
• Khuyến cáo
– Chọn ruộng sạch: đấy là những nơi chưa từng bị bệnh héo xanh trên đồng ruộng hoặc những cánh đồng bên cạnh; Cây trồng trước đó là lúa nước; Đất bằng phẳng thoát nước tốt; Ngâm ruộng trong nước khoảng 1 đến 3 tuần trước khi trồng cà chua; Nếu đất có độ pH cao, bổ sung thêm vôi bột để cân bằng pH. Tuy nhiên, cần bón nhiều lần để hạn chế ảnh hưởng xấu của vôi bột đến đất và cây trồng; Giảm mật độ để tăng cường thông thoáng khí bên trong ruộng.
– Ức chế bệnh trên đồng ruộng: Luân canh với cây trồng không phải là vật chủ ký sinh của vi khuẩn gây bệnh, như lúa, cây phân xanh, đậu tương, ngô, cải bắp; Tránh trồng cây họ cà, như khoai tây, ớt, cà tím; Ươm cây trong khay để tăng cường sự thoát nước xung quang rễ cây.
– Hạn chế tuyến trùng gây u, sưng rễ để làm giảm tác nhân lây truyền bệnh.
– Sử dụng giống chống chịu và cây con được ghép trên gốc cây chịu bệnh.
• Phòng trừ lây nhiễm bệnh trên đồng ruộng:
– Tiêu hủy cây bệnh
– Giảm tần suất và khối lượng nước tưới. Nếu sử dụng tưới phun mưa, giới hạn lần tưới mỗi 7 – 10 ngày, tùy thuộc vào điều kiện thời tiết. Nếu sử dụng hệ thống tưới nhỏ giọt, tưới nước mỗi 4 – 5 ngày trong những tháng mát, và 2 – 3 ngày trong những tháng nóng.
– Tránh để nước làm trung gian lây nhiễm từ cánh đồng bị bệnh sang nhưng cánh đồng khác.
– Tháo nước khỏi ruộng ngay sau khi trời mưa.
– Diệt khuẩn nông cụ: ngâm trong dung dịch diệt khuẩn tối thiểu 5 phút; sát khuẩn bằng cách hơ lửa.
– Hạn chế làm tổn thương rễ khi chăm sóc cây cà chua trên đồng ruộng.
– Loại bỏ và tiêu hủy cây trồng vào cuối vụ.
• Khuyến cáo
– Chọn ruộng sạch: đấy là những nơi chưa từng bị bệnh héo xanh trên đồng ruộng hoặc những cánh đồng bên cạnh; Cây trồng trước đó là lúa nước; Đất bằng phẳng thoát nước tốt; Ngâm ruộng trong nước khoảng 1 đến 3 tuần trước khi trồng cà chua; Nếu đất có độ pH cao, bổ sung thêm vôi bột để cân bằng pH. Tuy nhiên, cần bón nhiều lần để hạn chế ảnh hưởng xấu của vôi bột đến đất và cây trồng; Giảm mật độ để tăng cường thông thoáng khí bên trong ruộng.
– Ức chế bệnh trên đồng ruộng: Luân canh với cây trồng không phải là vật chủ ký sinh của vi khuẩn gây bệnh, như lúa, cây phân xanh, đậu tương, ngô, cải bắp; Tránh trồng cây họ cà, như khoai tây, ớt, cà tím; Ươm cây trong khay để tăng cường sự thoát nước xung quang rễ cây.
– Hạn chế tuyến trùng gây u, sưng rễ để làm giảm tác nhân lây truyền bệnh.
– Sử dụng giống chống chịu và cây con được ghép trên gốc cây chịu bệnh.
• Phòng trừ lây nhiễm bệnh trên đồng ruộng:
– Tiêu hủy cây bệnh
– Giảm tần suất và khối lượng nước tưới. Nếu sử dụng tưới phun mưa, giới hạn lần tưới mỗi 7 – 10 ngày, tùy thuộc vào điều kiện thời tiết. Nếu sử dụng hệ thống tưới nhỏ giọt, tưới nước mỗi 4 – 5 ngày trong những tháng mát, và 2 – 3 ngày trong những tháng nóng.
– Tránh để nước làm trung gian lây nhiễm từ cánh đồng bị bệnh sang nhưng cánh đồng khác.
– Tháo nước khỏi ruộng ngay sau khi trời mưa.
– Diệt khuẩn nông cụ: ngâm trong dung dịch diệt khuẩn tối thiểu 5 phút; sát khuẩn bằng cách hơ lửa.
– Hạn chế làm tổn thương rễ khi chăm sóc cây cà chua trên đồng ruộng.
– Loại bỏ và tiêu hủy cây trồng vào cuối vụ.
